Anahita Daneshvar

متاسفانه با وقتی که برای نوشتن در مورد بازاریابی چندسطحی گذاشتم مجبورم با این پست پرونده را ببندم. سعی کردم در نوشته های نخستین سیستم ها را معرفی کنم، مزایا و معایب را توضیح دهم. دسیسه ها و کلاه برداری های هرمی را از مارکتینگ های قانونی در کشورهای اروپایی و آمریکایی تمیز دهم. به مسائل شرعی رسیدیم و کمی در مورد آن نوشتم. در همه آنها به راحتی می شد دید که بسیاری از شرکت های فعال در ایران یک دسیسه هرمی بیش نیستند و چه ار نظر قوانین دیگر کشورها و چه از نظر شرعی ممنوع و حرام است. قوانین آمریکا را شرح دادم؛ سپس رسیدیم به مخالفت ایران با این نوع بازاریابی. اما چیزی که قابل مشاهده است تفاوت نگاه ایران با دیگر کشورهاست. قوانین همه کشورها در دسترس هستند. آنها با دسیسه های هرمی و شبه هرمی (مانند گلدکوئست و سیستم های مشابه) مخالفند نه سیستم های بازاریابی شبکه ای و چندسطحی.

خود من نه تنها با خیلی از سیستم هایی که در ایران فعالیت می کنند مخالفم بلکه برای نابودی آنها لحظه شماری نیز می کنم ولی این دلیل نمی شود که تمام سیستم هایی که می توانند به صورت قانونمند برای تولیدات ایران نیز موثر باشند را نابود کنیم. کدام کشور صنعتی بازاریابی چندسطحی (MLM) را ممنوع کرده؟ تنها مخالفت دولت ها با شرکت هایی است که قورباغه را رنگ و به جای قناری می فروشند!

دوست داشتم خیلی چیزها بنویسم ولی نظرات دوستان در بالاترین برای من انرژی باقی نگذاشت. Rezar عزیز در بالاترین لطفا اینجا را کلیک کن و مطالب را از ابتدا و به دقت مطالعه کن. برای تمامی گفته هایم مدرک دارم. باز هم تاکید می کنم سیستم های درون ایران دسیسه ای بیش نیستند اما این دلیلی برای نابودی تمامی شبکه ها نیست.

• Rezar جان خیلی دوست داشتم در مورد همکاری های شبکه ها با دولت بنویسم.

• دوست داشتم در مورد تفرقه افکنی ها بین شبکه ها بنویسم.

• دوست داشتم در مورد دسیسه هایی که خارجی بودند اما اجناسشان در ایران تولید و بسته بندی میشد بنویسم.

• دوست داشتم از آسوسان که یک شرکت کاملا حکومتی بود بنویسم که توانست طوری بازاریابی در ایران را نابود کند که بیشتر مردم عام فکر می کنند تمامی این شرکت ها کلاهبردارند.

• دوست داشتم از اعتراض بی بی سی بنویسم که در طرفداری از بازاریابی چندسطحی قانونمند در ایران نوشت اما آسوسان در جوابش گفت: «این فضولی ها به شما و اربابانتان نیامده! این مشکل کاملا داخلیست.»

• دوست داشتم از کمک چند صد میلیون تومانی شرکت ایرانی از جیب جوانان ایرانی به حزب الله لبنان بنویسم.

• خیلی حرف ها داشتم و این پست آغازگر آنها بود ولی بهتر دیدم پرونده را ببندم.

• دوست داشتم از تبلیغات انتخاباتی شرکت های وابسته به دولت برای اسدالله بادامچیان و چند تن از خبرگان بنویسم. (که محسن قمی یکی از آنها بود)

اما وقتی ما هنوز فرق بین بازاریابی چند سطحی و دسیسه هرمی و شبه هرمی را نمی دانیم گفتن این حرف ها به قول شما اراجیفی بیش نیست و هر کس باید 5 نمره منفی به لینک بدهد!

بهتر دیدم بحثی را که کسی به آن علاقه ندارد و در پایان هم به بدنامی خودم منجر خواهد شد همین جا به اتمام برسانم.

امیدوارم دوستان در پی منابع معتبری باشند و بدانند هر کشور قوانینی دارد برای تمیز دادن شرکت ها اما قوانین ایران فقط برای نابودی شرکت ها وضع شده است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پایان مباحث بازاریابی چندسطحی

آناهیتا دانشور

صحبت های گوناگونی در مورد دلایل مخالفت دولت ایران با بازاریابی شبکه ای شده و می شود اما از بین آن دلایل فقط و فقط یک دلیل است که دولت را به تکاپو برای نابودی بازاریابی شبکه ای و نتورک مارکتینگ در ایران کرده است.

با نگاهی به اخبار رسانه های وابسته به دولت و فیلم و سریال های ساخته شده در این زمینه خواهیم دید، مسئولین با نگاهی اغراق آمیز و دروغگویانه دسیسه های هرمی را به عنوان ذات کل بازاریابی ها معرفی و با افزودن قاچاق، آدمکشی و جنایات از این دست سعی بر منفور نشان دادن و حرام جلوه دادن بازاریابی چند سطحی دارد.

تنها دلیل موجه برای انجام چنین برخوردهایی، جلوگیری از تجمع و هم اندیشی های سیاسی است!

دیگر دلایل بهانه جویی های بچه گانه بیش نیستند. مثلا گفته می شود «این نوع سیستم ها خروج ارز به همراه خواهند داشت.» اگر مطالب قبل را مرور کرده باشید، می بینید با اعمال فشار و تدوین قوانین و جداکردن دسیسه ها می توان به راحتی این مشکل را حل نمود. یا «این سیستم ها جوانان را دچار افسردگی و شکست می کنند.» (سهم دولت در افسردگی جوانان چقدر بوده!؟)

یکی از تبلیغات دکتر احمدی نژاد، آزادی بازاریابی شبکه ای بود که نه تنها اجرایی نشد بلکه فشارها بسیار تندتر و شدیدتر شد.

اکنون این سوال به ذهن ما می رسد که چرا دولت حاضر نیست از مزایای بازاریابی چندسطحی و شبکه ای استفاده کند؟

شبکه های بازاریابی طوری طراحی شده اند که برای پیشرفت باید بازاریاب های جدیدالورود را حمایت و آموزش داد. همین ساختار شبکه هاست که جلسات گروهی و گروه های گاه چندهزار نفری را به وجود می آورد.

حال دولت به جای حمایت و هدایت شبکه ها تصمیم به تفرقه (خواهم نوشت) و نابودی تجمع ها کرده است و در حال پاک کردن صورت مساله است.

نمونه های دیگر برخورد با گروه ها و تجمع ها را در همین یک ماه اخیر بارها دیده یا شنیده ایم، برای مثال برخورد با احزاب، دستگیری چندین تن در خرم آباد در کارگاه آموزشی حقوق زنان، تعطیلی خوابگاه های دانشجویی، ممانعت از تجمع های جوانان در پارک ها و معابر عمومی و …

نظر شخصی من: بسیاری از مسئولین در مورد جلوگیری از تجمع ها در بازاریابی شبکه ای سخن گفته اند که به دلیل طولانی شدن مطلب در مورد انها نمی نویسم.

برخورد اینگونه دولت نتایج بدی برای خود دولت خواهد داشت؛ یکی از مضرات برخورد اینچنینی را می توان در اعضای شبکه آسو (آسونت، آسوشاپ، آسوسان!) مشاهده کرد. این شبکه در ابتدای راه با مجوزها و کتاب ها و همایش های گوناگون خود را شبکه ای قانونی می دانست. در آن زمان اعضای آسو سربه کار خود داشتند و وارد مسائل سیاسی نمی شدند. حتی اگر بحثی شروع می شد خیلی سریع صحبت ها پایان داده می شد. اما از زمانی که آسو نیز به جرگه غیرقانونی ها پیوست مسائل سیاسی نیز شکل تازه ای گرفت و بخشی از جلسات به نقد و بررسی مسائل سیاسی پیرامون فعالیت ها پرداخته می شد.

بهتر است دولت برای امور اجرایی ابتدا به بررسی های کارشناسانه بپردازد و بازخورد و واکنش ها را پیشبینی نماید.

این بحث مقدمه خوبی بود برای شروع بحث جدیدی به نام: «حمایت دولت از برخی شبکه ها برای ریشه کن کردن شبکه ها!»

مطالب مرتبط را اینجا مطالعه نمایید.

در ادامه مباحث نتورک مارکتینگ می رسیم به بررسی مسائل شرعی.

تاکنون که در حال نوشتن این متن هستم خبری در مورد بدون مشکل بودن بازاریابی شبکه ای از طرف مراجع تقلید نشنیده ام. اما باید توجه داشت که هنوز قانون جامعی در این باره وجود ندارد که باعث شود مراجع تقلید با دیدی بازتر مسائل را نگاه کنند.

به طور معمول طبق موارد زیر بازاریابی شبکه ای در ایران مورد شرعی دارد:

1. خریدار باید کالای خریداری شده را ببیند:

یکی از مسائلی که در نخستین ماه های ورود شرکت های هرمی به ایران مطرح شد این موضوع بود. خریدار کالا قبل از انجام معامله باید کالا را مشاهده کند و از نزدیک ببیند در غیر این صورت معامله مشکل خواهد داشت. اما اگر خریدهای اینترنتی را با این دستورات مقایسه کنیم می بینیم که تمام خریدهای ما به نوعی دچار مشکل هستند! اما این دستورات برای متضرر نشدن خریداران در اسلام مطرح شده نه اینکه قوانین چندصد سال قبل بدون تغییر اعمال شود. خریدهای اینترنتی را می توان با وارد کردن ناظری بی طرف حل نمود به صورتی که این ناظر به اجناسی که فروخته می شود و معرفی کالا و عکس های موجود در سایت فروشنده نظارت کند و نقل و انتقالات مالی را نیز زیر نظر داشته باشد.

2. 95 درصد اعضای شرکت ها متضرر می شوند:

 این جمله در رابطه با شرکت های هرمی و شبه هرمی کاملا صادق است چون 95 درصد اعضای این شرکت ها بدون دریافت پاداشی مجبور به ترک شرکت می شوند و چون کالایی که خریداری کرده اند یا وجود خارجی ندارد یا باید فروششان به حد نصاب رسیده باشد تا کالا برای ایشان ارسال شود و یا اینکه اجناس ارزش واقعی پول پرداختی را نداشته اند آنها متضرر خواهند شد و پولی که پرداخت کرده اند به هدر رفته است.

اما در مورد بازاریابی شبکه ای سالم (نتورک مارکتینگ) اینطور نخواهد بود. زیرا خریدار هر پولی را که پرداخت کند برای خرید اجناس واقعی بوده که به قیمت بازار یا با تخفیف به فروش می رسد. از این پس می تواند بازاریابی کرده و اجناس را به فروش برساند و پاداش دریافت کند. پس در صورتی که در فروش کالا نیز موفق نباشد چیزی را از دست نداده است.

3. کسی بدون فعالیت درآمد کسب کند:

این مورد می تواند در همه فعالیت ها وجود داشته باشد. سیستم پورسانت دهی این شرکت ها تقریبا مشابه هم هستند به طوری که شما با بازاریابی هم به خود و هم به افرادی که شما را وارد سیستم کرده اند سود می رسانید؛ یعنی بازاریابانی که از طریق شما وارد سیستم شده اند با فروش کالا هم به خود سود می رساند و هم به شما.

این امکان وجود دارد که کسی با وارد کردن چند نتورکر ماهر گوشه ای بنشیند و به جمع آوری پورسانت بپردازد! مسلما این نوع درآمد مشکل خواهد داشت، همانطور که اگر در شغل شریف آموزگاری در تدریس به دانش آموزان کم گذاشته شود اشکال خواهد داشت.

تاکنون شرکتی را ندیده ام که برای این موضوع کاری انجام داده باشد (به جز آسوسان که در حد صحبت انجام شد) اما در جایی خواندم حجت الاسلام گلزاری گفته بودند: «سیستم هایی که نام بردم باید طوری مطرح شوند که درآمد فرد را بر اساس فعالیت هایی که انجام می دهد تعیین کند، که برای این کار به طرح اقتصادی همراه با تطبیق دهی و موازین شرعی نیاز است و درباره قاعده لاضرر باید گفت، اسلام نه ضرر زدن را قبول دارد و نه ضرر دیدن را می پذیرد.»

4. خروج ارز از کشور:

این موضوع بین شرکت های هرمی و بازاریابی شبکه ای متفاوت است. در نتورک مارکتینگ شما به ازای پولی که پرداخت می کنید جنس واقعی با همان قیمت بازار (و معمولا کمتر) را دریافت می کنید و این قانون نیز در قوانین جمهوری اسلامی وجود دارد که هر فرد سالانه می تواند تا سقف معینی کالا وارد کشور کند.

بحث احکام و مسائل شرعی هم به پایان رسید. اینگونه بررسی ها زمان زیادی را می خواهد که ما به طور خلاصه در مورد آن نوشتیم. اگر سوالی پیش آمد لطفا در نظرات بیان کنید.

کل مباحث ما در مورد شبکه های هرمی و بازاریابی را اینجا بخوانید.

شادآزاد باشید.

برای شروع مقالات نقد و بررسی بازاریابی شبکه ای در ایران ابتدا باید اطلاعات اولیه ای در رابطه با تعاریف، رویدادها، تفاوت ها، مزایا و معایب بررسی شود.

این پست را فقط به معرفی و تعاریف اختصاص می دهم.

بازاریابی شبکه ای یا بازاریابی چندسطحی محصول تغییر در عرصه توزیع کالاست. چیزی که روش معمول توزیع کالاست، آنست که هنگامی که یک تولیدکننده کالایی را تولید می کند، در حالت معمول خود اقدام به توزیع آن بین مصرف کنندگان نمی کند بلکه از یک سری ابزارها یا به اصطلاح واسطه ها برای این مهم کمک می گیرد. این نحوه توزیع هزینه هایی را هم برای تولید کننده و هم برای واسطه ها دارد، از قبیل هزینه های انبارداری، هزینه حمل و نقل، تقبل هزینه بیمه، هزینه عدم فروش به موقع کالا و…

شاید یکی دیگر از مهمترین هزینه ها که غالبا خود تولیدکننده عهده دار آن است، هزینه تبلیغات است. زیرا برای مغازه دار که عمدتا آخرین واسطه بین تولید کننده و مصرف کننده است زیاد تفاوت نمی کند که کالای کدام تولیدکننده را عرضه کند. صرفا تمایل به عرضه کالایی پیدا می کند که در نظر مشتری شناخته شده تر باشد تا فروشش آسانتر و کم هزینه تر شود.

همانگونه که می دانید هزینه تبلیغات، به خصوص در حجم وسیع، بسیار پر هزینه است.

آنچه که فرآیند رایج توزیع کالا نشان می دهد آن است که تولیدکننده علاوه بر هزینه ای که برای تولید کالا انجام می دهد، هزینه بسیار بالایی نیز تا زمان فروش و عرضه کالا باید بپردازد و حال هنوز این سوال و تردید باقیست که آیا این اطمینان وجود دارد که آن کالا آنگونه که تولیدکننده می خواهد، در جامعه عرضه شود یا خیر؟

سوالی دیگر! به غیر از تولیدکننده دیگر چه کسی به صورت عمده این هزینه ها را پرداخت می کند؟ این مصرف کننده نهایی است که باید کالا را به قیمتی خریداری کند که هیچ تولید کننده و واسطه ای متضرر نشود.

به تدریج تغییرات بسیاری در امر توزیع پدیدار شدند که اوج آن با آغاز به فعالیت شرکت ام وی (AmWay) در سال 1959 در امریکا بود. سیستم توزیعی که این شرکت برای کالاهای خود در نظر گرفت به این امر مبتنی بود که مصرف کنندگان محصولات، خود به عنوان بازاریاب و توزیع کننده شرکت مشغول به کار شوند و در قبال بازاریابی محصولات مبلغی را به عنوان پورسانت دریافت نمایند.

این روش توزیع کالا نتورک مارکتینگ (بازاریابی شبکه ای) نامیده شد. در بازاریابی شبکه ای افراد اقدام به خرید محصول به قیمت بازار از خود شرکت تولیدکننده می نمایند و اجازه می یابند در صورت تمایل محصول را به افراد دیگری پیشنهاد کنند و در قبال خرید آنان از شرکت پورسانت می گیرند. در این بین هزینه تبلیغات نیز به شدت کاهش می یابد.

با گذشت زمان، اینترنت به تدریج پا به عرصه تجارت گذاشت و این امر، تحولی در بازاریابی شبکه ای به وجود آورد؛ سیستم پرداخت پورسانت ها کامل تر شدند و شرکت های بیشتری قادر به بکارگیری این روش برای توزیع محصولاتشان شدند. اکنون بیش از 4500 شرکت قادر به توزیع کالاهای خود صرفا از نتورک مارکتینگ و بیش از 14000 شرکت در کنار روش های معمول توزیع کالاهای خود، از بازاریابی شبکه ای نیز در این امر کمک می گیرند.

این مزایا باعث شد که بازاریابی شبکه ای به عنوان یک روش کالای توزیع محبوب در بین تولیدکنندگان بیشتر مطرح شود.

اما

اتفاقی که افتاد تا حدی با آنچه که باید می بود متفاوت شد. بازاریابی شبکه ای نیز به مانند هر ابزار انسانی دیگری مورد سؤاستفاده قرار گرفت. افراد و شرکت های زیادی تحت لوای نام بازاریابی شبکه ای به کلاهبرداری و سودجویی پرداختند. فروش کاغذ و رسید به افراد از ابتدایی ترین و در عین حال از متداول ترین این سودجویی ها بودند. اینجا بود که این فرصت طلبی ها به شبکه های هرمی یا دسیسه هرمی شهرت یافتند.

بسیاری از کشورها با روی آوردن به وضع قوانین جدید بر روی اینگونه سیستم ها شروع با برخورد با دسیسه های هرمی کردند اما کم کم روش های دیگری که رنگ و لعاب قانونی داشتند پا به عرصه ظهور گذاشتند. سیستم هایی که در آنها کالاهای بی ارزش به قیمت بیشتر عرضه می شد. این روش ها به دسیسه های شبه هرمی یا سیستم هرمی مبتنی بر محصول شهرت یافتند سیستم هایی که نه تنها برای افراد حاضر در سیستم بلکه برای اقتصاد جامعه زیان آور بود. به همین دلیل کشورهای مختلف جهان به تهیه و تدوین قانون هایی برای جداسازی بازاریابی شبکه ای صحیح از سیستم های هرمی و شبه هرمی پرداختند. از جمله قوانین انجمن تجاری فدرال امریکا (FTC) و …

معمولا شبکه های شبه هرمی با ترفندهای خاصی فعالیت می کنند که تشخیص نتورک مارکتینگ بودن یا نبودن آن کمی سخت است و این دولت های هر کشور هستند که باید با تهیه و تدوین قوانین از فعالیت های شبکه های هرمی و شبه هرمی جلوگیری نمایند.

در ادامه به بررسی شبکه های هرمی، شبه هرمی و بازاریابی شبکه ای در ایران و جهان خواهیم پرداخت.

مطالب مرتبط را از تگ نتورک مارکتینگ دنبال کنید.

آناهیتا

درود

در حال تکمیل و تنظیم مقاله مفصلی در مورد نتورک مارکتینگ هستم که به دلیل حجم زیاد آن در چند قسمت ارسال خواهم کرد.

این مجموعه مقالات اقتصادی-سیاسی از تعریف بازاریابی شبکه ای، دسیسه هرمی و روش های شبه هرمی آغاز می شود. به فعالیت اینگونه شرکت ها در کشورهای مختلف پرداخته خواهد شد. دلایل مخالفت برخی دولت ها با شرکت های هرمی و مخالفت ایران با همه فعالیت ها! بررسی خواهد شد.

منتظر مقالات جنجالی آینده باشید. مقالاتی که در آن حقایقی از اتفاقات ایران، بررسی چند شرکت ایرانی وابسته به دولت ایران و … انجام خواهد شد. اطلاعاتی که کمتر کسی در بین نتورکرها از آنها با خبر است.